نگاهی به وضعیت انتخابات انجمن‌های هنری خراسان رضوی | ادامه بلاتکلیفی دو ساله

شکیبا افخمی راد | شهرآرانیوز؛ بیش از دو سال می‌شود که فعالیت انجمن‌های هنری مشهد و خراسان رضوی تقریبا متوقف شده است، آن هم در روز‌هایی که هنرمندان شاید بیش از گذشته نیاز به انجمنی دارند که حامی آن‌ها باشد. یکی از موضوعاتی که در دو سال گذشته از برگزاری انتخابات و فعالیت انجمن‌ها جلوگیری کرده، لزوم ثبت انجمن‌ها و تبدیل شدن آن‌ها به مؤسسه است؛ موضوعی که به دلیل وجود موانعی محقق نشده است.

از سوی دیگر از انجمن‌های استان خواسته شده است برای اتاق‌هایی که در اختیار دارند اجاره پرداخت کنند، اتفاقی که موجی از نارضایتی‌ها را به همراه داشته است. هم زمان با زمزمه‌هایی که این روز‌ها درباره رسیدن اساسنامه‌های جدید به اداره کل فرهنگ ارشاد اسلامی خراسان رضوی برای تشکیل انجمن‌ها مطرح می‌شود، به سراغ برخی از هنرمندان شهرمان رفته ایم و درباره مشکلاتی که نبود انجمن‌ها ایجاد کرده است و چگونگی برگزاری انتخابات و مؤثر واقع شدن انجمن پرسیده ایم که پیش روی شماست.

ضرورت برگزاری انتخابات سالم

فرامرز عامل بردبار، پیش کسوت حوزه عکاسی که از وضعیت انجمن عکاسی نه تنها در دو سال اخیر، بلکه در دوره‌های قبل از آن هم گله‌مند است، درباره چگونگی آغاز به کار این انجمن می‌گوید: انجمن عکاسی خراسان بزرگ با هدف تلاش برای رشد و ارتقای عکاسی توسط افرادی، چون زنده یاد احمد خادم الحسینی، ساعد نیک ذات، مرتضی لطفی، ابراهیم صافی و... راه اندازی شد. در آن دوران انجمن بسیار فعال بود و بدون کمترین اصطکاکی کارش را پیش می‌برد، تا اینکه افرادی که در انجمن حضور داشتند به دلایل مختلفی رفتند و فعالیت‌های انجمن خوابید.

او ادامه می‌دهد: متأسفانه انجمن عکاسی در چند سال اخیر به دنبال یک سری افراد ناعکاس رفته است که کاری برای ارتقای این رشته انجام نمی‌دهند.
این اتفاق باعث رنجش بسیاری از عکاسان و فاصله گرفتن آن‌ها از انجمن شده است. حتی عده‌ای هم که در انجمن بودند با یکدیگر به مشکل خوردند، به طوری که می‌بینیم در دو سال گذشته عملا انجمن عکاسی تعطیل شده است.

بردبار تأکید می‌کند: عکاسی یک فعالیت فردی است که نیازی به گروه و جمع ندارند، مگر اینکه انجمنی برای آن شکل بگیرد که حامی و حمایت  کننده باشد. در غیر این صورت تشکیل انجمن اصلا لزومی ندارد.
او درباره فعالیت‌هایی که یک انجمن حامی می‌تواند انجام دهد توضیح می‌دهد: مثلا در انجمن کمیته‌های آموزشی برای ارتقای عکاسان تشکیل و کلاس‌های آموزشی برگزار شود، البته نه اینکه بخواهند از کلاس‌ها درآمدی برای افرادی که در هیئت مدیره هستند جذب کنند و مدرسانی از میان خودشان و دوستانشان انتخاب کنند؛ این ضعف بزرگی است.

این عکاس ادامه می‌دهد: همچنین انجمن باید با صدور کارت معتبر برای عکاسان از آن‌ها حمایت کند؛ کارتی که به وسیله آن بتوان در مکان‌های مجاز به راحتی عکاسی کرد. از دیگر فعالیت‌هایی که یک انجمن مؤثر می‌تواند انجام دهد دادن وام به عکاسان برای امور مختلفی، چون ارتقای دوربین هایشان، بیمه کردن آن‌ها و حمایت از پیش کسوتان و بیماران این عرصه است.

بردبار که باور دارد تشکیل انجمن به روش قبلی هیچ سود و فایده‌ای ندارد خاطرنشان می‌کند: اگر قرار باشد باز عده‌ای برای اینکه در میان اعضای هیئت مدیره قرار بگیرند، دست به تخریب دیگر عکاسان بزنند و به انجمن به عنوان یک دکان نگاه کنند، درحالی که اداره کل ارشاد هم نظارتی بر آن‌ها نداشته باشد، بهتر است اصلا انجمن شکل نگیرد، چون چنین انجمنی جامعه عکاسی را به قهقرا می‌برد.
او درباره چگونگی برگزاری انتخابات نیز می‌گوید: اگر انتخابات سالم برگزار شود و افرادی باسواد و اخلاق روی کار بیایند، من به عنوان یک فرد از آن‌ها حمایت می‌کنم.

برخورداری از روابط عمومی قوی

سید محمود ضیایی، رئیس سابق انجمن هنر‌های تجسمی استان خراسان رضوی، درباره بحث‌هایی که بر سر تغییر اساسنامه انجمن‌ها در طی دو سال اخیر مطرح شده است توضیح می‌دهد: بحث تغییر و ثبت اساسنامه سال هاست که مطرح می‌شود، هرچند سال یک بار هم اساسنامه‌ای برای انجمن‌ها می‌آید که درنهایت ثبت نمی‌شود. الان دوباره اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی همان صحبت‌های دوره‌های گذشته مبنی بر آمدن اساسنامه را تکرار می‌کند که واقعیت ندارد.
به گفته او انجمن‌های ما ثبت نشده اند؛ ازاین رو ثبت اساسنامه آن‌ها غیرقانونی است.

رئیس سابق انجمن هنر‌های تجسمی استان با اشاره به قفل شدن در انجمن و بلاتکلیفی آن یادآور می‌شود: دو سال قبل صحبت‌های تغییر اساسنامه و ثبت آن مطرح و یک انتخابات پوشالی و صوری برگزار شد. تعدادی عضو انجمن شدند و دو سال بر سرکار بودند، اما هیچ کاری انجام ندادند.
ضیایی همچنین خاطرنشان می‌کند: در این بین بحث اجاره دادن انجمن‌ها برای اتاق‌هایی که در مجتمع امام رضا (ع) در اختیار دارند هم مطرح شده است. اما انجمن‌ها از چه طریق باید پول اجاره را پرداخت کنند؟

رئیس سابق انجمن هنر‌های تجسمی درباره پیشنهادی که پیش ازاین برای برگزاری انتخابات انجمن مطرح کرده است توضیح می‌دهد: من از مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی درخواست کردم حکم موقتی برای من صادر کند تا انتخابات را برگزار کنم و نماینده‌های واقعی هنرمندان مشخص شوند، اما موافقت نکرد و گفت: باید اساسنامه از تهران بیاید.
او در بخش دیگری از صحبت هایش درباره ویژگی‌های یک انجمن مؤثر بیان می‌کند: انجمنی می‌تواند مؤثر عمل کند که رئیس و اعضای هیئت مدیره آن شناخته شده باشند.

در واقع عنوان انجمن به تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد؛ ازاین رو باید افرادی در انجمن فعالیت کنند که از روابط عمومی قوی‌ای برخوردار و با نهاد‌های مختلف در ارتباط باشند. ضیایی که باور دارد برگزاری انتخابات می‌تواند هوای تازه‌ای برای هنر‌های تجسمی شهرمان باشد یادآور می‌شود: هنرمندان ما به ویژه با شیوع کرونا و تورمی که وجود دارد در انزوا قرار گرفته اند و شرمنده خانواده هایشان هستند، اما شکل گیری انجمن می‌تواند به این وضع سروسامان دهد و اقتصاد هنر کمی فعال شود.

۲ سال بلاتکلیفی

مجتبی قیطاقی، هنرمند و پژوهشگر موسیقی که پیش ازاین در بهمن ۱۳۹۹ از وضعیت نامشخص انجمن موسیقی به شهرآرا گفته بود، می‌گوید بعد از گذشت دو سال وضعیت انجمن‌ها هیچ تفاوتی نکرده است.
او در صحبت‌های کوتاه خود از فرصت چهارماهه‌ای که به انجمن موسیقی کشور داده شده است تا آیین نامه جدیدی تدوین کند، خبر می‌دهد: «قرار است آیین نامه جدیدی تدوین شود یا همان قبلی اگر تأیید شد، ابلاغ شود، اما اکنون آیین نامه‌ای به دست ما نرسیده است.»

دغدغه، استقلال انجمن

حمیدرضا سهیلی پیش کسوت تئاتر مشهد درباره وضعیت بلاتکلیف انجمن هنر‌های نمایشی استان می‌گوید: تنها دو سال نیست که انجمن‌های هنری، خصوصا انجمن هنر‌های نمایشی استان خاک می‌خورد. به نظر من سال هاست که انجمن کارایی لازم را برای اداره برنامه‌های هنری نداشته است و ندارد. اما این دو سال شاید به خاطر اهمیت ندادن خود هنرمندان و مسئولان هنری به برگزاری یک انتخابات هرچند فرمایشی بیشتر از گذشته نمود پیدا کرده است. به نظر او نبود انجمن به ضرر هنرمند است، اما هنرمند وقتی از بودن انجمن نفعی نبیند، نبودنش هم برایش علی السویه است.
این هنرمند تأکید می‌کند: انجمن‌ها باید بازوی فعالیت‌های هنری و حامی هنرمند باشند، چون نبودنشان باعث می‌شود هنرمند هیچ پشتوانه‌ای برای بیان و رفع معضلات خود نداشته باشد.

او با اشاره به انتخابات دوره‌های گذشته انجمن هنر‌های نمایشی استان یادآور می‌شود: پیش ازاین دو سال هم برخی از انتخابات انجمن‌ها در لابی‌های شبانه شکل می‌گرفت و اعضای انجمن در محافل دوستانه انتخاب می‌شدند. در واقع انتخابات نمایشی بیش نبود و افراد منتخب از قبل تعیین شده بودند.  همین بود که انجمن‌ها کارآیی لازم را برای اداره امور نداشتند. به باور سهیلی اگر قرار باشد انتخابات مثل گذشته برگزار شود، هیچ هوای تازه‌ای برای تنفس هنر مشهد به همراه نخواهد داشت.

این پیش کسوت تئاتر تأکید می‌کند: انتخابات باید کاملا آزاد و بدون لابیگری انجام شود تا افراد دل سوز بتوانند جسارت نامزد شدن داشته باشند. در سال‌های قبل شاهد بودیم بعضی از دوستان، چون می‌دانستند در هیچ طیف و دسته‌ای نیستند یا نامزد نمی‌شدند، یا اگر هم می‌شدند، شکست می‌خوردند.
او برای شکل گیری انجمنی مؤثر نیز پیشنهاد می‌دهد: اول ازهمه باید افرادی نامزد و انتخاب شوند که جسارت حق طلبی داشته باشند، فعال و از وجهه خوبی در میان هنرمندان و مسئولان برخوردار باشند. در این صورت انجمن می‌تواند در رفع مشکلات کارآیی لازم را دارا باشد.

سهیلی با اشاره به مباحثی که پیش ازاین درباره مؤسسه شدن انجمن‌ها مطرح می‌شده است می‌گوید: به نظر من فرقی ندارد که انتخابات به صورت مؤسسه‌ای برگزار شود یا غیره. مهم این است که افراد بتوانند استقلال رأی داشته باشند و در برابر مسئولان -از مدیر ارشاد گرفته تا شهردار و استاندار و انجمن‌های مرکزی و... - در احقاق حقوق هنرمندان جسور و پیگیر و بدون ترس انجام وظیفه کنند.

این هنرمند تأکید می‌کند: باید بستر لازم برای ورود افراد دل سوز فراهم شود. الان بسیاری از نیرو‌ها به دلیل حراستی از نامزد شدن محروم می‌شوند. این شیوه باید از بین برود. باید اجازه بدهند افراد برنامه‌های خود را کامل بیان کنند. همچنین افراد منتخب باید از وابستگی به اداره ارشاد و تأثیرپذیری از نظرات این اداره به دور باشند. به نظر من شرط استقلال بهترین شیوه برای داشتن انجمنی خوب است.

ابلاغ اساسنامه جدید

در ادامه این گزارش به سراغ جواد روشندل، معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، می‌رویم تا توضیحاتی درباره آخرین وضعیت برگزاری انتخابات انجمن‌ها به ما ارائه کند. روشندل از رسیدن اساسنامه‌ای جدید به اداره کل استان خبر می‌دهد و می‌گوید: این اساسنامه باید توسط حوزه‌های تخصصی، یعنی مثلا اداره کل هنر‌های نمایشی یا تجسمی و موسیقی کشور هم به معاونت‌های تخصصی ابلاغ شود تا بتوان در فرایند استانی آن را اجرایی کرد.

او یادآور می‌شود: این اساسنامه‌ها پیش ازاین ابلاغ شده بودند، اما در مسیر اجرا و ثبت شدن ذیل مؤسسات فرهنگی و هنری با موانعی برخورد کردند. در واقع عام المنفعه بودن انجمن و عضویت پذیر بودنش با ماهیت مؤسسه فرهنگی و هنری تفاوت‌هایی داشت، اما الان با بازنگری‌هایی که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفته است، در ابلاغیه جدید موانع برطرف و مجدد به استان‌ها ارسال شده است.

به گفته روشندل الان اساس نامه‌ها در مرحله کارشناسی در استان قرار دارند تا مشخص شود چه مواردی برای برگزاری انتخابات لازم است. معاون هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خاطرنشان می‌کند: آنچه که الان در مراکز استان‌ها وجود دارد، به قوت خودش باقی است و انجمن‌ها تا اجرایی شدن انتخابات براساس اساسنامه جدید به همان روش قبل کارشان را ادامه می‌دهند. او درباره زمان احتمالی برگزاری انتخابات نیز می‌گوید: نمی‌توانم پیش بینی کنم تا چه زمانی وضعیت انجمن‌ها مشخص می‌شود.

همچنین ممکن است یک انجمن زودتر از انجمن دیگری انتخاباتش برگزار و وضعیتش مشخص شود. روشندل در پایان صحبت هایش بر اهمیت شکل گیری انجمن‌های هنری تأکید می‌کند و می‌گوید: انجمن‌های فرهنگی و هنری بازوان توانمند مراکز دولتی استان‌ها و شهرستان‌ها محسوب می‌شوند که زمینه مشارکت اجتماعی متخصصان هرحوزه را تقویت می‌کنند. ازاین رو تأکید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم بر توسعه مؤسسات و تشکیل انجمن‌های استانی و استقلالشان است.